W³¹czaj¹c siê w ogólnopolskie obchody Stulecia Odzyskania Niepodleg³oœci przez Polskê, Muzeum Œl¹skie podejmuje szereg inicjatyw maj¹cych na celu œwiêtowanie tej rocznicy. W latach 2019–2021 w sposób pog³êbiony bêdzie analizowaæ wydarzenia, które mia³y miejsce na Górnym Œl¹sku 100 lat temu. Cykl paneli dyskusyjnych i wyk³adów bêdzie porusza³ tematy w nowy sposób lub podejmowa³ zagadnienia nieco zapomniane.
W maju dr hab. Lech Krzy¿anowski przeanalizuje wydarzenia górnoœl¹skie w perspektywie stale dzia³aj¹cego na tym terenie samorz¹du podczas spotkania „Górnoœl¹ski samorz¹d 1919-1921. Zarz¹dzanie w cieniu rywalizacji”.
Pañstwo pruskie/niemieckie charakteryzowa³o siê d³ug¹ tradycj¹ samorz¹dnoœci, przynajmniej jak na standardy Europy œrodkowej. W swej nowo¿ytnej formie siêga³a ona pierwszych dwóch dekad XIX w. Dla Górnego Œl¹ska, zwa¿ywszy na jego silnie zurbanizowany charakter, szczególnie wa¿ne znaczenie mia³a pruska ordynacja miejska z 30 maja 1853 r. Wielokrotnie nowelizowana, obowi¹zywa³a a¿ do koñca okresu miêdzywojennego. Zgodnie z jej za³o¿eniami, w³adz¹ stanowi¹c¹ prawo i kontroluj¹c¹ jego przestrzeganie by³a rada gminna (miejska), zaœ wykonawcz¹ – magistrat, w sk³ad którego wchodzi³ burmistrz oraz p³atni i niep³atni radcy miejscy. Uprawnienia w³adz samorz¹dowych odnosi³y siê do szeroko pojêtego zakresu spraw lokalnych. Nale¿a³y do nich m.in. organizacja szkolnictwa, ochrona zdrowia, pomoc ubogim, utrzymanie infrastruktury komunalnej oraz typowych instytucji komunalnych, takich jak rzeŸnia miejska, wodoci¹g, linie energetyczne. W wiêkszych miastach domen¹ samorz¹du by³ tak¿e transport publiczny (tramwaje). Czysto techniczny i z definicji „apolityczny” charakter w³adzy samorz¹dowej zmieni³ siê radykalnie w okresie powstañ i plebiscytu. Dominuj¹cym elementem sta³a siê rywalizacja narodowoœciowa, szczególnie wyraŸnie widoczna podczas wyborów komunalnych w listopadzie 1919 r. W tym czasie utrudnienia dla dzia³alnoœci samorz¹dowej wynika³y równie¿ ze sporów kompetencyjnych bêd¹cych pok³osiem pojawienia siê szeregu nowych organów w³adzy (niemieckiej, polskiej, miêdzynarodowej) o niesprecyzowanych w pe³ni uprawnieniach. Zarz¹dzanie miastami w cieniu rywalizacji narodowej sta³o siê wiêc trudne i wymagaj¹ce wielu niekonwencjonalnych umiejêtnoœci.
Autor: dr hab. Lech Krzy¿anowski
30.05 / czwartek / godz. 18.00
Muzeum Œl¹skie, ul. T. Dobrowolskiego / poziom -3, sala A
wstêp: 1 z³ / bilety dostêpne przed wydarzeniem
|