mówimy: Otwarcie!
Podsumowanie rezydencji artystycznej Doroty Nieznalskiej w Centrum Kultury ZAMEK
wernisa¿ wystawy: 9.10. w g. 18-20 / Hol Trawertynowy
Po agresji na Polskê 1 wrzeœnia 1939 r. i aneksji zachodniej czêœci kraju eksperci do spraw rasy i osadnictwa z SS zajêli siê mieszkañcami tych ziem oraz volksdeutschami przyby³ymi tu z Europy Wschodniej. W ramach zaplanowanej przez Himmlera i jego wspó³pracowników reorganizacji etnicznej przeprowadzono na szerok¹ skalê wypêdzenia i przesiedlenia ludnoœci, jak równie¿ badania rasowe. Objê³y one wiele milionów ludzi, mia³y tak¿e decyduj¹cy wp³yw na rozpoczêcie „ostatecznego rozwi¹zania”. Oko³o pó³ miliona ¯ydów z Polski zachodniej zosta³o zamordowanych w Auschwitz albo na miejscu, w ruchomych komorach gazowych w Che³mnie nad Nerem lub w obozach zag³ady na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Wymordowanie ¯ydów mia³o byæ jednak tylko przera¿aj¹cym wstêpem do „germanizacji terenów wcielonych do Rzeszy”. „Zlikwidowano”, „przesiedlono” albo przeznaczono do pracy niewolniczej równie¿ znaczn¹ czêœæ ludnoœci polskiej.
Szacuje siê, ¿e poprzez aktywnoœæ G³ównego Urzêdu Rasy i Osadnictwa SS, Rasse- und Siedlungshauptamt, (RuSHA) dosz³o do najwiêkszej w dziejach Europy przymusowej wêdrówki ludów.
Do zadañ urzêdu nale¿a³o przeprowadzanie badañ rasowych oraz ocena wartoœci rasowej ludnoœci populacji podbitych terytoriów w zwi¹zku z niemieck¹ polityk¹ germanizacyjn¹ realizowan¹ na terenach okupowanych przez III Rzeszê.
Projekt Doroty Nieznalskiej polega³ na wykonaniu obszernej kwerendy archiwalnych materia³ów (g³ównie w oddzia³ach Instytutu Pamiêci Narodowej na terenie Polski, Instytutu Zachodniego i Archiwum Narodowego w Poznaniu) odnosz¹cych siê do dzia³alnoœci G³ównego Urzêdu Rasy i Osadnictwa SS (Rasse- und Siedlungshauptamt, RuSHA), jak i stowarzyszenia Lebensborn e.V., w szczególnoœci badañ na terenie tzw. Kraju Warty (Wartheland). Odnalezione materialne œlady: ankiety rasowe, zdjêcia poddanych badaniom g³ównie dzieci, by³y punktem wyjœcia do realizacji instalacji Rassenhygiene.
Niemiecka eugenika, higiena ras (Rassenhygiene) – by³a ideologi¹ stworzon¹ w celu ochrony „czystoœci rasy” i odnowy biologicznej narodu niemieckiego oraz powstrzymania postêpuj¹cej fizycznej i umys³owej degeneracji narodów zachodniej cywilizacji, jak¹ w drugiej po³owie XIX stulecia dostrzegano na Zachodzie. Koncepcje rodzimej higieny ras ukszta³towa³y pogl¹dy twórców ideologii nazistowskiej, a nastêpnie determinowa³y w znacz¹cej mierze ca³¹ politykê III Rzeszy. To w³aœnie w oœrodkach Lebensborn stworzono odpowiednie warunki do „odnowienia niemieckiej krwi” i „hodowli nordyckiej rasy nadludzi” poprzez dobór i selekcjê kobiet oraz mê¿czyzn przeznaczonych do rozmna¿ania w ramach demograficzno-politycznych za³o¿eñ nazistowskiej polityki rasowej. Oprócz oficjalnie deklarowanej dzia³alnoœci stowarzyszenie Lebensborn zajmowa³o siê równoczeœnie „rabunkiem wartoœciowej krwi”. W jego wyniku przymusowo zgermanizowano wiele tysiêcy dzieci, g³ównie z okupowanych krajów Europy Wschodniej z Polski, Rosji, Czech, Ukrainy, Bia³orusi, Jugos³awii, które nastêpnie przekazywano do adopcji rodzinom niemieckim. Instalacja zawiera m.in. nielicznie publikowane portrety dzieci poddanych selekcji (na terenie Niemieckiej Centrali Przesiedleñczej Kraju Warty) i prawdopodobnie germanizacji w celu wzmocnienia „nordyckoœci” narodu niemieckiego. Sporo z tych dzieci nigdy nie trafi³o z powrotem do swoich rodziców.
kuratorka: Jagna Dom¿alska
--
Grafika to zestaw dziewiêciu zdjêæ. W ka¿dej linii widoczne jest jedno dziecko, w trzech ró¿nych ujêciach. Na pierwszym zdjêciu dzieci siedz¹ na wprost obiektywu, na drugim siedz¹ lekko bokiem, a trzecie zdjêcie to ju¿ ujêcie lewego profilu. Wszystkie fotografie s¹ czarno-bia³e.
mat. Rezydenci w Rezydencji i Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu
|